„Powietrze bez śmieci!”

Smog to zagrożenia dla każdego z nas. Można z nim walczyć tu i teraz, ale trzeba też myśleć o przyszłości. Dlatego Fundacja PGNiG w ramach projektu „Rodzice i dzieci, Powietrze bez śmieci” prowadzi program edukacyjny skierowany dla najmłodszych. Wiedza, którą zdobędą pomoże w walce o czyste powietrze. Program wprowadza tematykę powietrza, jego zanieczyszczeń, smogu oraz sposobów walki z nimi, jak również radzenia sobie z jego obecnością.
Nie mamy w Ostrowążu i w okolicznych wsiach takiego zanieczyszczonego powietrza jak w Krakowie, ale już w Ślesinie mieszkańcy przyległych osiedli borykają się z tym problemem, zwłaszcza zimą. Dlatego zdecydowaliśmy się na zgłoszenie naszej Szkoły do Programu i realizację go w klasie I i II. Program realizowało 16 uczniów.
Zgłoszenia dokonaliśmy przed końcem grudnia 2017r. Okazało się, że znaleźliśmy się w gronie szkół, które otrzymały od Organizatorów tzw. AntySmogBoxa. Co to za cudo? Otóż jest to zestaw edukacyjny zawierający scenariusze zajęć, pomysły na doświadczenia i eksperymenty, a dokładnie 5 lekcji, materiały w formie rozbudowanych scenariuszy zajęć, praktyczne eksperymenty oraz filmy edukacyjne z udziałem Radka Brzózki – dziennikarza, prezentera, pasjonata nauki. Od wielu lat współtworzy on i prowadzi autorski program „Jak to jest zrobione?” i wspiera dzieci w zdobywaniu wiedzy.
Nie mogliśmy się doczekać kiedy ten cały zestaw trafi do naszej szkoły. Wreszcie dotarł i mogliśmy zacząć realizować zaplanowane scenariusze. Lekcje rozpoczęliśmy jeszcze przed świętami Wielkanocnymi. Przeprowadzenie 5 lekcji to nie lada wyzwanie. Od czegóż jednak współpraca, ogromne zaangażowanie i uśmiech? Tego wszystkiego nam przez cały czas realizacji zadań nie brakowało. Panie: Alicja Szymańska – nauczyciel w-f i historii w kl.IV-VII oraz Teresa Czerniejewska i Aleksandra Pieczyńska – wychowawczynie klasy I i II wspólnie zrealizowały cały cykl zajęć podczas lekcji z edukacji przyrodniczej, zdrowotnej i społecznej.

Pierwsze zajęcia były wprowadzeniem do reszty zajęć. Odbyły się 20 marca br. Odpowiedzieliśmy sobie wspólnie z dziećmi na pytanie „Czy wiesz co to jest smog?”. Celem zajęć była bowiem wiedza na temat powietrza i świadomość zagrożenia zanieczyszczonym powietrzem. Dzieciaki podzielone na 8 grup szalały, a to z suszarką- obserwowały co dzieje się z powietrzem i próbowały go dotknąć; wkładały do słoików szmatki- do jednego suchą, do drugiego mokrą, uruchamiały suszarkę i wąchały wnętrza słoików; z szalikiem na nosie i buzi- przekonywały się jak trudno jest się z nim oddychać, a jak łatwo bez niego. Kilku pompowało powietrze do balonów i ugniatało je rękami; jeszcze inni obserwowali strumień zimnego powietrza; patrzyli przez lornetkę wypatrując koloru powietrza; „łykały” powietrze i wreszcie psikając sprayem do słoika wąchały powietrze. Po co to wszystko ? Ano po to aby zapamiętały właściwości czystego powietrza. Każda grupa odpowiednio do zadania wykonywała rysunki-piktogramy. Z tych rysunków powstała instalacja – WIATRAK POWIETRZNY, dzięki któremu przez kolejne dni dzieciaki mogły zapamiętać właściwości Czystego Powietrza.
A co to jest smog?
Smog to brudne zanieczyszczone powietrze.
Przybiera kolor szaro – brązowej chmury.
Ma nieprzyjemny zapach.
Przypomina brudną mgłę i dym , stąd jego nazwa.
SMOG to połączenie dwóch angielskich słów: SMOKE – DYM i FOG – MGŁA
Smog w Polsce jest zarówno w dużych miastach jak i małych wsiach. Unosi się nad nimi ponad 100 dni w roku. Występuje szczególnie zimą , gdy z kominów wydobywa się dym ze spalania śmieci, złej jakości węgla i mokrego drewna w starych piecach zw. „kopciuchami”.
Do powstawania smogu przyczynia się również transport samochodowy i przemysł.
Niestety, smog jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia i życia małych dzieci i osób starszych .
O smogu trzeba mówić po to aby jak najwięcej osób zrozumiało jego szkodliwość i podjęło w swoim najbliższym otoczeniu działania zmniejszające zanieczyszczenie powietrza.
Przecież Smog jest wynikiem działań ludzi.
Żeby jeszcze bardziej to wszystko utrwalić małe smyki zrobiły jeszcze Lupy: Czystego Powietrza i Smogową, przez które mogły obserwować świat wokół nich.
Na zakończenie otrzymały zadanie domowe. Klasa 1 miała wyciąć z Kart Pracy kartkę pocztową i narysować na niej świat bez zanieczyszczeń. Później razem z rodzicami wysłać te kartkę do wybranej przez siebie osoby, której chciałoby opowiedzieć o czystym powietrzu i życiu bez smogu. Klasa II zaś z rozsypanek słownych ułożyć prawidłowe wyrazy, które są nazwami zanieczyszczeń. Dzięki temu wszyscy, i dzieci i rodzice dowiedzieli się o substancjach, które zagrażają ich zdrowiu. Warto to wiedzieć.

Następne zajęcia nr 2, dotyczyły zanieczyszczonego powietrza, czyli „Czy wiesz jak tworzy się smog?” odbyły się 27 III br. Podczas tej lekcji uczniowie zdobyli wiedzę na temat smogu, a dokładnie: Co to jest smog? Gdzie jest smog? Czy smog pachnie? Jaki kolor ma smog? Kiedy jest smog? Co wywołuje smog? Co to jest niska emisja?
Film z panem Radkiem Brzózką podobnie jak na lekcji nr 1 wiele nam wyjaśnił, a późniejsze warsztaty przybliżyły pojęcie Recyklingu. Dzieciaki znowu podzielone na grupy otrzymały konkretne zadania, tj. hasła, które miały przedstawić w formie kolażu. I grupa – Dym ze spalania węgla, domy z dymiącymi kominami; 2 grupa Dym z rur wydechowych samochodów, transport samochodowy; 3 grupa – Dym z palenia śmieci, różnych; 4 grupa- Dym z palenia liści i traw, ogniska, wypalane łąki. Na podstawie rysunków i chmur dzieciaki utrwaliły informacje o przyczynach powstawania Smogu i co to jest Niska Emisja.

• SMOG tworzy się z dymu , który powstaje ze spalania różnych rzeczy w piecach.
• Największy SMOG jest w okresie grzewczym, czyli jesienno – zimowym, kiedy ludzie opalają swoje domy, żeby było w nich ciepło, a z kominów wydobywa się wówczas brudny dym.
• Największy SMOG jest wtedy, kiedy wrzuca się do pieców i spala w nich złej jakości węgiel, mokre drewno, śmieci takie jak m.in.: plastikowe butelki i opakowania, kolorowe zadrukowane kartony i gazety, gumy, opony, meble, drewniane malowane farbą okna, zużyte pieluchy jednorazowe, czy worki foliowe.
• SMOG jest wtedy, kiedy wypala się na łąkach trawy i pali w ogrodach liście.
• Do powstawania SMOGU przyczynia się transport, czyli zanieczyszczenia wydobywające się z rur wydechowych samochodów osobowych i ciężarowych.
• Wszystko to: dymy wydostające się z kominów domów, rur wydechowych samochodów, czy przy spalaniu ogrodowych odpadów nazywamy NISKĄ EMISJĄ.
NISKA EMISJA
• To bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi.
• To zanieczyszczenia w powietrzu, które pochodzą między innymi z komunikacji samochodowej.
• To zanieczyszczenia w powietrzu wytworzone podczas procesu spalania węgla o bardzo niskiej jakości w domowych piecach zw. „kopciuchami”.
• To zanieczyszczenia w powietrzu, wytworzone podczas palenia śmieci w domowych piecach, paleniskach, czy lokalnych kotłowniach. Palenie śmieci jest ZABRONIONE.
• To zanieczyszczenia wywołane spalaniem liści i traw.
• To zanieczyszczenia, które trafiają do powietrza ze źródeł poniżej 40m nad poziomem ziemi.
Są emitowane, czyli wypuszczane przez kominy o niskiej wysokości. Wysokość ma duże znaczenie, ponieważ emisja z niskich kominów najbardziej szkodzi okolicznym mieszkańcom. Dym z niskich kominów śmierdzi, truje ludzi, brudzi elewacje pobliskich domów.
• To toksyczne substancje przenoszone w dymie, które osiadają na roślinach, przenikają do gleby i wód pogarszając ich stan poprzez skażenie metalami ciężkimi.

Metoda kolażu z udostępnionych przez nauczycieli materiałów (gazety, sznurki, liście,,,) była pretekstem do wprowadzenia pojęcia Recyklingu.

RECYKLING
• To ponowne wykorzystanie materiałów, które zostały już wcześniej użyte.
• To jedna z metod ochrony środowiska naturalnego.
• To ograniczenie zużycia surowców naturalnych
• To zmniejszenie ilości odpadów.

Podsumowując. Dzieciaki stworzyły kolorowe rysunki i chmury, a Panie utrwaliły informacje o przyczynach powstawania Smogu i jeszcze raz wytłumaczyły co to jest Niska Emisja.

Pracą domową klasy 1 było narysowanie domu w lecie i w zimie, kiedy jest smog powodowany niską emisją.
Klasa 2 natomiast w kartach pracy miała narysować, skąd się bierze Niska Emisja.

Zajęcia nr 3 związane były z ochroną powietrza czyli „Czy wiesz jak walczyć ze smogiem?” i zrealizowano je 4 kwietnia br.
Cel zajęć to wiedza na temat ochrony powietrza i recyklingu. Na początek – film i doświadczenie.
Dzieci podobnie jak poprzednio dostały na początku lekcji naklejki z tematem lekcji i przykleiły sobie je do koszulek. Potem zostały zasypane gradem pytań, co wiedzą na temat walki ze smogiem, min:
Czy wiatr może rozwiać smog? Kto jest winny powstawania smogu? Czy warto rozmawiać o smogu z innymi? Czy walka ze smogiem jest łatwa? Dzieci odpowiadały na pytania, a panie zapisywały ich odpowiedzi na tablicy pod hasłem Walka ze smogiem. Celem było ukierunkowanie dzieci do wysnucia wniosku, że Smog to wina ludzi i ludzie mogą go zwalczyć.

Po tej dyskusji na środku klasy pojawiły się różne przedmioty- śmieci: butelki plastikowe, szklane, wsuwki, spinki, klucze , kapcie, i wiele innych rzeczy. Maluchy zostały podzielone na grupy: Szkło, Plastik, Metal, Papier, Bio i Inne. Potem z naklejkami na „klacie” pięknie segregowały te „cuda- śmieci”. Przypomnieliśmy pojęcie Recyklingu i o konieczności Segregacji Odpadów. Dlaczego? Otóż dlatego, że Segregowane odpady powinny być poddane procesowi Recyklingu, bo Recykling to:
• ponowne wykorzystanie materiałów, które zostały już wcześniej użyte.
• jedna z metod ochrony środowiska naturalnego.
• ograniczenie zużycia surowców naturalnych
• zmniejszenie ilości odpadów.

Wniosek – odpady, czyli śmieci nie wolno palić! Należy je segregować. Wspólnie zobaczyliśmy na filmie, że z plastikowych butelek można zrobić polar i uszyć ciepłe bluzy, z makulatury- papier, szkło i metal przetopić, bio- użyźnią glebę. Trzeba było widzieć to zdziwienie i niedowierzanie dzieciaków! Jak to ? Z plastiku – polar?
Ale o to chodziło w tych zajęciach, żeby zaczęły myśleć i rozmawiać z rodzicami, dziadkami o szkodliwości palenia w piecach różnego rodzaju śmieci, które szkodzą naszemu zdrowiu.

W części warsztatowej uczniowie wykonali własne Transparenty Antysmogowe. Zapamiętali i obiecali przekazać dorosłym ( praca domowa), że:
1. Nie wolno palić śmieci.
2. Śmieci należy segregować
3. Nie wolno palić złej jakości węgla
4. Nie wolno palić mokrego drewna w kominkach
5. Trzeba wymieniać stare węglowe piece na nowe.

Lekcja nr 4 – „Zdrowie jest ważne! Czy wiesz jak smog szkodzi zdrowiu?” odbyła się 10 kwietnia br.
Cel lekcji to wiedza na temat szkodliwego wpływu smogu na zdrowie. Film jak zwykle wprowadził nas w temat.
Dzieciaki jak zwykle wypięły „klaty” do przypięcia naklejek, po czym rozpoczęła się dyskusja i padały pytania min: Czy smog ma wpływ na zdrowie ludzi? Czy smog ma wpływ na zdrowie zwierząt? Czy smog może powodować katar? Czy smog powoduje ból głowy? Czy smog ma wpływ na to co jemy? Wszystkie odpowiedzi zapisane zostały pod hasłem „Smog i zdrowie”. Wysnuty został wniosek, że smog źle wpływa na zdrowie, samopoczucie i kondycję. Ważne jest oddychanie, bez którego nie można żyć.
Później został przeprowadzony eksperyment. Dzieciaki wstały i zaczęły głęboko oddychać. Wdychały powietrze nosem i wydychały ustami. Następnie zatkały sobie nosy i oddychały ustami, a na zakończenie eksperymentu, odwrotnie zamknęły usta i oddychały nosem.
Jaki wniosek ? Cel eksperymentu?
• Powietrze jest bardzo potrzebne człowiekowi do oddychania.
• Bez dostępu powietrza nie da się długo wytrzymać z zatkanym nosem i ustami.
• Powietrze potrzebne jest człowiekowi w każdej chwili.
• Wdychając powietrze wędruje ono głęboko do wnętrza ciała.
• Powietrze jest ważniejsze dla człowieka niż jedzenie, bo bez jedzenia można przeżyć kilka dni, bez powietrza wytrzymać można tylko kilka lub kilkanaście sekund.

Następnie padło pytanie- Jak dzieci dbają o własne zdrowie? Panie tak kierowały rozmową, by dzieci opowiedziały o:
• zdrowym odżywianiu (np. słodycze są niezdrowe, trzeba jeść dużo owoców i warzyw, pić wodę,
nie słodzić napojów),
• sporcie (np. trzeba uprawiać sport, biegać, pływać, ćwiczyć, jeździć na rowerze, chodzić na lekcje w-f),
• badaniach kontrolnych (trzeba chodzić do lekarza, kiedy jest się chorym, do dentysty czy okulisty).
Cel rozmowy / wniosek został osiągnięty – skoro wiemy już, jak dbać o własne zdrowie, to najwyższy czas zadbać też o zdrowie w kontekście zdrowego oddychania.

W części warsztatowej Panie podzieliły dzieci na cztery grupy i każdej z nich wręczyły rysunek:
Grupa nr 1 otrzymał nazwę: MÓZG
Grupa nr 2 otrzymała nazwę: SERCE
Grupa nr 3 otrzymała nazwę: PŁUCA
Grupa nr 4 otrzymała nazwę: NOS I USTA
Dzieci wykonały dla siebie emblematy:
• kartkę A4 złożyły na pół i wycięły z papieru duże koło,
• w kole narysowały przyporządkowany do swojej grupy organ (mózg, serce, płuca, nos i usta),
• narysowany emblemat każde dziecko przyczepiło sobie do ubrania za pomocą taśmy klejącej,
• po przypięciu emblematów, dzieci w grupach przygotowały się do przedstawienia (pantomimy), po zastanowieniu i wspólnej naradzie jak smog wpływa na organ, który narysowali. Panie cały czas pomagały dzieciom, naprowadzały i podpowiadały. Każdej grupie wręczyły karteczki z napisaną podpowiedzią:
Grupa MÓZG otrzymała karteczkę PROBLEMY Z PAMIĘCIĄ.
Grupa SERCE otrzymał karteczkę ZAWAŁ SERCA.
Grupa PŁUCA otrzymała karteczkę RAK PŁUC.
Grupa NOS I USTA otrzymała karteczkę KASZEL, KATAR.
Przystrojone w emblematy grupy kolejno wychodziły na środek klasy. Ich zadaniem było bez słów przekazać reszcie klasy swoje pomysły dotyczące szkodliwości smogu na organ, który przedstawiały.
Reszta klasy (widzowie) zgadywali, co aktorzy mieli na myśli.
Cel działania: uporządkowanie wiedzy na temat szkodliwości smogu.
Dzieci zdobyły wiedzę o tym, że:
• Polska ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w Unii Europejskiej. Najgorzej jest na południu kraju.
• Smog to cichy zabójca, który co roku przyczynia się do śmierci ponad 40. tysięcy ludzi w Polsce.
• Skutki oddychania smogiem najbardziej odczuwają dzieci, kobiety w ciąży oraz osoby starsze.
• Smog ma również wpływ na jakość pożywienia. Zanieczyszczone związkami chemicznymi powietrze, osiadając na roślinach przenika do gleby i zatruwa ją.

W ramach warsztatów wszystkie dzieciaki wykonały własne KUKIEŁKI ANTYSMOGOWE.
• Z karty pracy maluchy wycieły postać antysmogowej bohaterki Niny.
• Na odwrotnej stronie wykonały własny rysunek Niny i pokolorowały go.
• Z karty pracy wycięły cztery kółka, na których narysowały cztery organy: mózg, serce, płuca, układ oddechowy (nos i usta).
• Kółka z organami przykleiły do wyciętej kukiełki.
• Z karty pracy wycięły dymek,
• Dzieci z klasy 1 wykonały rysunki organów w kółkach i w dymku.
• Dzieci z klasy 2 wykonały rysunki organów. Napisały w dymku tekst oraz przykleiły karteczki z napisanymi zagrożeniami dla zdrowia, które zapamiętały z lekcji.
• Na koniec do wyciętej kukiełki za pomocą taśmy klejącej przykleiły rurkę do picia.
• Antysmogowa kukiełka Niny została zrobiona!
Praca domowa dla wszystkich była jednakowa:
• Każde dziecko zabrało swoją własnoręcznie wykonaną antysmogową kukiełkę Niny do domu.
• W domu za pomocą kukiełki może odegrać dla rodziców teatrzyk, o tym, jak bardzo jest szkodliwy smog dla zdrowia ludzi.
• W domu dziecko może zainicjować zabawę w pantomimę, w której będzie odgrywać zapamiętane ze szkoły role mózgu, serca, płuc, układu oddechowego. Rodzice będą zgadywać choroby wywoływane przez smog

Lekcja nr 5 – „Jesteś kimś ważnym! Czy wiesz jak dbać o siebie, gdy jest smog? Lekcja odbyła się 11 kwietnia br.
Cel zajęć – wiedza jak chronić się przed smogiem. Rozpoczęliśmy już ostatni etap programu. Jak zwykle obejrzeliśmy film Pana Radka Brzózki.
Panie podały dzieciakom informacje o tym co należy zrobić, kiedy jest smog.
Należy:
• Założyć maskę antypyłową, gdy trzeba wyjść z domu na zewnątrz,
• W mieszkaniu włączyć oczyszczacz powietrza (50% smogu przedostaje się do wnętrz),
• Iść do lekarza, jeśli choruje się na choroby układu oddechowego lub krążeniowego.
Kiedy jest smog nie wolno:
• Wychodzić na spacer,
• Uprawiać sportu na zewnątrz (biegać, jeździć rowerem),
• Wietrzyć mieszkania, myć okien, zostawiać otwartych drzwi.
Jak zwykle były warsztaty i praca domowa. Tylko zrobiliśmy trochę „zamieszania” . Na lekcji praca domowa, a w domu warsztaty. Czyli w klasie dzieciaki wykonały Informatory Antysmogowe, a w domu chciały samodzielnie i w większym zaangażowaniu zrobić własną maskę antysmogową. Jak chciały, tak mają!. Zobaczymy te cuda albo i nie zobaczymy, bo może nie zapamiętają żeby je zabrać !!! Ale….
Jedno jest pewne. Zdobyły wiedzę, z którą będą się dzielić i której mamy nadzieję, będą przestrzegać bo mamy ciągle piękne i jeszcze w miarę czyste powietrze. No chyba, że ktoś latem, coś podpali wieczorem w piecu…, wtedy śmierdzi, nie da się ukryć. Prosimy więc tego nie robić !!!

To jednak nie wszystko. O jeszcze jednej rzeczy, korzystając z możliwości chcielibyśmy powiedzieć. Właściwie o dwóch.
Do Ostrowąża można dojechać piękną, długa drogą, zarówno od strony ŚLESINA jak i od strony KLECZEWA. Nie zawsze będziemy widzieli smog. Jest inny problem. Zawsze kiedy przejeżdżamy tymi drogami, do tej pory można zobaczyć ogromne ilości śmieci leżące po obu stronach jednej i drugiej drogi. Rozległe pola z jednej i drugiej strony upstrzone plastikami, szkłem, puszkami po piwie, starymi oponami, kiedyś ktoś wyrzucił nawet zardzewiały zlew. O innych śmieciach nie wspomnimy, bo wstyd. W czasach kiedy każdy ma kosze do segregacji w domach i wiedzę jak te śmieci segregować, nadal je wyrzucamy. PO CO? DLACZEGO?, KTO?
Niedaleko naszej Szkoły jest jeszcze rosnący stary las. Być może niedługo zabierze go Kopalnia. Można jednak na razie chodzić do niego na spacery, jeździć na rolkach, rowerach. Tylko po co ? Zobaczyć sterty śmieci leżące na skraju i w środku? Kto je tam wyrzuca ? Dzieci ? One chyba nie rzucają starych puszek po piwie, butelek po winie itd., itd.
Mamy w lesie Kurchany o których rozpisywały się Gazety. Powinniśmy o nie zadbać, podobnie jak o ten stary las. Tylko Kto? Dzieci ? One na pewno! A reszta społeczeństwa, ta dorosła ???
Mając wiedzę po tych zajęciach i możliwości życzymy więc Sobie i Społeczeństwu życia bez Smogu i bez Zanieczyszczeń. Byłoby miło !!!